De behandeling van kanker

Internist Machteld Wymenga schetst een eerlijk beeld over kanker. Er is veel mogelijk, maar ook veel niet. “Kanker heeft een slechte naam en dat is terecht, want het kan een dodelijke ziekte zijn. Maar ik zie ook mensen die genezen van kanker en mensen met kanker bij wie hun ziekte onder controle is en er prima mee kunnen leven.”

Wat is kanker?

“In je lichaam is de hele dag een proces aan de gang van celgroei, celdeling en celdood. Bij kanker is dat proces uit zijn verband gerukt. Er is een ongecontroleerde deling van cellen in het lichaam gaande; de cellen stoppen niet meer met delen en groeien. Ze groeien meestal ook in de omliggende weefsels en kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.”

Wat er mis gaat in het lichaam weten we exact. Toch is kanker een van de meest ingewikkelde ziektes om te behandelen.

“Ja, dat klopt. Al zijn er gelukkig veel mensen die tegenwoordig van kanker genezen. Maar hoe we precies de celgroei en celdeling kunnen beïnvloeden, weten we nog steeds niet exact. Kankercellen zijn erg slim. Zij bedenken elke keer nieuwe groeimanieren. Als de ene manier van celgroei geblokkeerd wordt door een behandeling, gaan ze het anders proberen. En daar alles over weten, is nog niet mogelijk gebleken.”

Maar toch … ‘Ze kunnen zoveel tegenwoordig…’

“Ja, we kunnen ook steeds meer. In de loop der jaren genezen er meer mensen van kanker en de kans op overleving wordt ook groter. Maar we worden steeds ouder, en ouderdom is een risicofactor voor het ontstaan van kanker. Dus er zijn steeds meer mensen die kanker krijgen. Toch zie ik gelukkig vaak dat bij sommige patiënten de kanker weliswaar niet te genezen is, maar wel te behandelen. En vaak zo goed dat het een chronische ziekte wordt waarmee goed te leven is.”

Kanker is beter te behandelen, maar nog niet verslagen …

“Zeker. Bescheidenheid siert ons als ik zie hoeveel mensen nog overlijden aan deze ziekte. Weet ook dat er heel veel soorten kanker zijn, meer dan honderd! Ieder type heeft zijn eigen celgroei, mutaties en verspreidingspatroon. Dat leidt tot veel verschil in behandelingen en kansen op genezing. Er zijn kankersoorten waar je een hele hoge kans hebt op genezing, zelfs als de ziekte is uitgezaaid. En er zijn tumorsoorten die minder agressief zijn, maar uiteindelijk toch dodelijk. De verschillen zijn enorm en dat maakt veel uit voor je kansen.”

Welke invloed heb je zelf op het ontstaan van kanker?

“Kanker ontstaat door domme pech. Toch geven overgewicht, alcohol, te veel zonnen en roken een verhoogde kans op kanker. Met je leefstijl kun je dus de kans op het ontstaan van kanker verminderen. Maar het is nooit je eigen schuld! In die ongebreidelde celgroei zijn meerdere stappen nodig die dat proces ontketenen. Er zijn dus ook andere stappen nodig, zoals erfelijkheid, infecties, ouder worden, of een ongelukkige celdeling. Maar je eigen gedrag kan een stapje zijn.”

Er zijn veel behandelingen, hoe kies je als patiënt de beste?

“Veel behandelingen liggen vast, omdat we uit onderzoek weten wat het best is bij bepaalde soorten kanker. Soms zijn er wel keuzes mogelijk en dan proberen we samen met de patiënt de beste te kiezen. Dat is een zeer persoonlijke keuze. Soms is genezen niet mogelijk, maar wil je wel kiezen uit behandelingen waarmee je zo goed en lang mogelijk kunt blijven leven. En wat ‘zo goed mogelijk is’, is voor elk mens erg verschillend. Bij een beperkte prostaatkanker maak je bijvoorbeeld vaak de afweging tussen niets doen en afwachten of opereren of bestralen, waarbij alle behandelopties eventuele nare bijwerkingen kunnen hebben. In die keuze helpen we de patiënt.”

Geen one size fits all?

“Nee, die tijd is echt voorbij. Er zijn allerlei nieuwe behandelingen die gericht werken op bepaalde kankersoorten. Ook kijken we naar de persoon zelf – heeft deze patiënt er wel baat bij? En wat wil hij of zij zelf? Soms zijn keuzes van de patiënt anders dan dat ik als arts adviseer, en dat mag! En ook dan begeleiden we hen zo goed mogelijk.”

Hoe herken je kanker?

“Negeer nooit signalen omdat je bang bent of jezelf schaamt. Een knobbeltje, gewichtsverlies, een ander plas- of ontlastingspatroon, langdurig hees, onbegrepen moe, huidafwijkingen, wondjes die niet helen … Ga met klachten die je niet begrijpt, altijd naar de huisarts.”

Medische Publieksacademie Twente

Dit interview is gepubliceerd in het magazine dat is uitgebracht naar aanleiding van de Medische Publieksacademie Twente met thema ‘Kanker te lijf’. MST organiseert jaarlijks meerdere publieksacademies; gratis toegankelijke openbare bijeenkomsten. Specialisten informeren de bezoekers over de werking van steeds een ander deel van het lichaam.

Door deze kennis te delen bevorderen wij de gezondheid in de regio en laten wij u kennismaken met de wereld achter ons ziekenhuis en de zorg die hier geboden wordt. Iedereen met een gezonde interesse in de werking van het menselijk lichaam is welkom.