Zorg voor iedereen, ook tijdens de Tweede Wereldoorlog

Vlakbij de grens met Duitsland, is het verhaal van Medisch Spectrum Twente (MST) tijdens de Tweede Wereldoorlog er één voor in de boeken. Zowel Duitse soldaten als burgers werden verzorgd. “Daarbij werd geen onderscheid gemaakt tussen een jood of een zigeuner. Iedereen die hulp nodig had, kreeg die.”

MST biedt ruimte
In 1940 zag MST er compleet anders uit dan nu en droeg het een andere naam: het Sint Joseph Stadsmaten Ziekenhuis. “Het ziekenhuis werd tijdens de Tweede Wereldoorlog geleid door nonnen,” vertelt Marianne Kuipers, beheerder van het MST Museum. “Een Moeder Overste stond aan het roer.”

Witte kruizen op het ziekenhuisdak
De nonnen waren afkomstig uit een Duitse kloosterorde (Zusters Franciscanessen in Denekamp) waar MST nog steeds een band mee onderhoudt. Opvallend genoeg betekende dat absoluut niet dat ze de normen van de Duitse troepen deelden. “Toen de oorlog startte, werd er op het ziekenhuisdak een aantal grote witte kruizen geschilderd. Dit moest ervoor zorgen dat het ziekenhuis niet gebombardeerd zou worden door vijandige vliegtuigen”, legt Herman Feringa, net als Marianne één van de beheerders van het museum, uit.

Oorlogshospitaal
Toen het ziekenhuis door de Duitsers werd overgenomen, werd het ingericht als ‘Kriegslazarett’, oftewel een oorlogshospitaal. Het openbare algemene ziekenhuis Ziekenzorg werd grotendeels verantwoordelijk voor de ziekenhuiszorg aan de plaatselijke bevolking. Het oude ziekenhuisgebouw van Ziekenzorg aan de Veenstraat werd opnieuw in gebruik genomen voor de zorg aan ‘besmettelijke’ patiënten. Vlakbij de grens was het handig om een ziekenhuis te hebben waar zowel soldaten als burgers verzorgd konden worden. “Zo konden Duitse soldaten die gewond raakten direct worden behandeld.”

Patiënten verstoppen
Niet voor iedereen was zorg in die tijd vanzelfsprekend, maar wel binnen het Sint Joseph. “Patiënten of mensen die niet gevonden mochten worden, werden verstopt. Als Duitse soldaten het ziekenhuis binnenliepen, werden de gordijnen om het bed van de verstopte patiënt gesloten en werd er een bordje voor besmettingsgevaar op gezet. Geen Duitse soldaat, officier of controleur die durfde te gaan checken of er daadwerkelijk een besmettelijke patiënt in het bed lag”, vertelt Marianne. MST heeft op deze manier van verschillende patiënten het leven gered. “Deze patiënten zijn ook nooit verraden: alle medewerkers van het ziekenhuis hebben hen al die tijd beschermd.”

Alsnog een eigen graf
Niet elke patiënt heeft het gered, dus ook sommige patiënten die verstopt werden. “Verborgen patiënten, zonder papieren, konden niet op een officiële begraafplaats begraven worden. Dat zou leiden tot vragen en mogelijk tot het in gevaar brengen van andere ondergedoken mensen”, aldus Herman Toen er twee verstopte patiënten overleden, was het dan ook een vraagstuk wat er met de lichamen moest gebeuren. “Ze zijn tijdelijk onder het ziekenhuis begraven”, vertelt Herman. “Daar was nog geen vloer gestort en was de ondergrond los zand.” Na de Tweede Wereldoorlog zijn deze lichamen opgegraven en hebben ze een officiële begrafenis en een eigen graf gekregen. “Maar al die tijd, zelfs toen, waren de patiënten beschermd. Wie zorg nodig heeft, krijgt deze.”