Samenwerking topklinische ziekenhuizen verbetert geboortezorg

Iedere dag bevallen er gemiddeld 45 vrouwen in de Santeon ziekenhuizen met een medische indicatie. Binnen het Samen Beter programma Geboortezorg van Santeon wordt data verzameld voor het verbeteren van de geboortezorg. De focus ligt op het terugdringen van het aantal ongeplande keizersneden en totaalrupturen, omdat dit de waarde van de zorg voor de patiënt aanzienlijk verhoogt. Ook is er veel aandacht voor het optimaliseren van de zorg eromheen. Denk aan de juiste begeleiding bij het geven van borstvoeding en de verblijfsduur in het ziekenhuis. Gynaecoloog en medisch leider Fleurisca Korteweg van het Martini Ziekenhuis: ‘De geboortezorg in Nederland is van hoog niveau. We gaan er vanuit dat er weinig verschillen zijn tussen de ziekenhuizen. Echter door onze resultaten te vergelijken met andere topklinische Santeon ziekenhuizen, ontdek je toch de sterkere en zwakkere punten van ieder ziekenhuis en wat de meest optimale zorg is.’ Na 3 jaar onderzoek ligt er nu de publicatie ‘Samen Beter Geboortezorg’.

Ieder jaar bevallen er in Nederland rond de 160.000 vrouwen. Een ruime meerderheid hiervan (71%) bevalt in het ziekenhuis vanwege een medische noodzaak of een verhoogd risico op complicaties. Bijna 14% hiervan bevalt in een van de zeven Santeon ziekenhuizen. De uitkomsten van deze geboortezorg wordt gezamenlijk onderzocht en geanalyseerd. Hierbij wordt uitgegaan van het Value Based Health Care (VBHC) principe: het realiseren van de beste uitkomsten voor de patiënt, tegen de laagst mogelijke kosten. Gynaecoloog en medisch leider David van der Ham van het Martini Ziekenhuis: ‘Naast de gemeenschappelijke doelen werkt ieder ziekenhuis aan haar eigen verbeterpunten, waarbij je in alle openheid moet durven leren van elkaar. Nu we de uitkomsten periodiek analyseren, is het tijd voor de volgende stap, met nog meer aandacht voor de wens van de patiënt.’

Verminderde kans op totaalruptuur

Inmiddels zijn in alle zeven ziekenhuizen succesvol verbeteringen doorgevoerd, zoals het standaardiseren van een methode om een totaalruptuur te voorkomen. Totaalrupturen kunnen blijvende schade veroorzaken, zoals incontinentie. Om hierin stappen te zetten hebben verloskundigen, arts-assistenten en gynaecologen van de Santeon ziekenhuizen een training gevolgd die een totaalruptuur kan voorkomen. Deze hands on training werd gegeven door een bekkenbodem gynaecoloog uit OLVG, met veel kennis over het onderwerp. De trainingen zijn gebaseerd op de hands-on methode, waarbij het perineum wordt ondersteund. Door de trainingen en structurele focus wordt de methode nu consequent in alle Santeon ziekenhuizen toegepast. Ook is de precieze uitvoering ervan verscherpt. Er is nu al een duidelijke daling zichtbaar van het percentage totaalrupturen.

Terugbrengen ongeplande keizersneden

Het kan zijn dat een aanstaande moeder halverwege haar bevalling alsnog naar de operatiekamer moet voor een ongeplande keizersnede. Hoewel dit zoveel mogelijk wordt voorkomen, is dit soms toch noodzakelijk voor de gezondheid van moeder en kind. Een ongeplande keizersnede leidt tot een hoger risico op complicaties (ook bij volgende zwangerschappen) en tot langer herstel na de bevalling. Daarom wordt er binnen het Samen Beter programma gekeken hoe een ongeplande keizersnede zoveel mogelijk kan worden beperkt, vanzelfsprekend zonder nadelige gevolgen voor het kind. Dit is een belangrijke voorwaarde. Uit de data-analyses bleek dat twee Santeon ziekenhuizen een lager percentage ongeplande keizersneden hebben dan de andere ziekenhuizen, zonder slechtere uitkomsten voor het kind. Dit biedt kansen om het aantal ongeplande keizersneden in andere ziekenhuizen ook te verlagen. Ook na verdere analyse bleven de variabelen tussen de ziekenhuizen bestaan. Uiteraard is deze variatie uitgebreid besproken in Santeon verband; de komende tijd wordt hier verder aan gewerkt. Tegelijkertijd heeft ieder ziekenhuis hierin specifieke verbeteracties. Korteweg voegt toe: ‘De kracht van Santeon is dat we in een positieve en veilige omgeving elkaar helpen verbeteren. En die inspanning is niet vrijblijvend. Er zit een organisatie achter met projectleiders, data-analisten en centrale coördinatie. Die combinatie is ijzersterk. Het helpt ons iedere keer weer onze cijfers in perspectief te plaatsen en te begrijpen welk verbeterpotentieel er achter die data schuilgaan.’

Publicatie ‘Samen Beter Geboortezorg’

Ieder half jaar worden in cycli indicatoren gemeten op het gebied van uitkomsten, kosten en processen van een vooraf bepaalde groep vrouwen: alle vrouwen die klinisch zijn bevallen in een Santeon ziekenhuis met een zwangerschapsduur vanaf 32 weken. Er is data verzameld over alle zorg die zij en hun kind tijdens de zwangerschap tot twee maanden na de bevalling ontvingen. De resultaten zijn gebundeld in de publicatie ‘Samen Beter Geboortezorg’. Maar hier stopt het niet. De komende tijd wordt verder gewerkt aan een verdieping op het gebruik van pijnstilling tijdens de bevalling, de implementatie van Patient Reported Outcome Measures (PROMs) en VBHC in de gehele geboortezorgketen.

Arjanne Kroese, gynaecoloog en medisch leider in MST: “Mede door het Samen Beter programma geboortezorg, zagen we dat er in MST relatief veel episiotomieën (knip bij de bevalling) werden gezet. Het gaat er om alleen een episiotomie te zetten wanneer dat nodig is, omdat het ook nadelen kan hebben ten aanzien van genezing van de wond. Dat vergt ervaring, waardoor je beter leert inschatten wanneer het nodig is. Als verbeteractie hebben we de aandacht gelegd op het bespreken van elke episiotomie tijdens de overdracht, om op die manier die ervaring versneld op te bouwen. Nu zitten we qua aantal episiotomieën gelijk aan het gemiddelde van alle Santeon ziekenhuizen, zonder dat er meer ernstige rupturen (totaalrupturen) of slechtere uitkomst van de neonaten op zijn getreden.”

Transparant verbeteren

De Santeon ziekenhuizen vinden het belangrijk transparant te zijn over de uitkomsten van zorg. Hierbij leggen zij de focus op zaken die er echt toe doen voor patiënten. Vanaf 2018 deelde Santeon de resultaten van de zorg rondom borstkanker, heupartrose, CVA en prostaatkanker. Inmiddels werken de Santeon ziekenhuizen op 15 verschillende aandoeningen in verbetertrajecten samen.