Klompvoet behandeling

Niet-operatieve (conservatieve) behandeling

Het succes van de behandeling valt of staat met snel en juist handelen direct na de geboorte. Wanneer je je niet voorbereid hebt, wordje na de bevalling geconfronteerd met emoties en keuzes: Wat is het beste voor mijn kind? Welke behandelmethode kan ik het beste kiezen? Welke arts heeft veel ervaring?Daarom is het raadzaam om direct contact te leggen met de afdeling kinderorthopedie als bij de 20-weken echo al klompvoetjes zijn vastgesteld. De aanstaande ouders kunnen bij OCON terecht voor een intakegesprek. Hoe beter de ouders tijdens de zwangerschap zijn geïnformeerd, hoe beter de behandeling en verzorging straks in de kraamtijd en de periode daarna zal verlopen.

Ponseti behandeling
In Nederland wordt er sinds de komst van de medische richtlijn maar één uniforme methode toegepast bij de behandeling van klompvoetjes: de Ponseti behandeling. Deze behandeling wordt in het buitenland al lange tijd toegepast.De Ponseti behandeling heeft geen grote operatie nodig en de resultaten zijn over het algemeen zeer goed. Met Ponseti kan altijd direct na de geboorte worden gestart, het is van belang om in ieder geval tijdens de eerste levensweek te beginnen. Mocht het nodig zijn, dan kan in een later stadium altijd nog voor een kleine operatie worden gekozen.

De Ponseti-methode is vernoemd naar de grondlegger van deze behandeling, de orthopedisch chirurg dr. Ignacio Ponseti. De methode van Ponseti is gebaseerd op de natuurlijke flexibiliteit en het natuurlijke aanpassingsvermogen van de voet. Dit vormt, gecombineerd met een diepgaand inzicht in hoe de voetbeentjes van de klompvoet afwijken van die van de normale voet, inzicht in hoe de voetjes optimaal gedraaid kunnen worden.

Bij de behandeling volgens Ponseti wordt het voetje in 5 tot 6 weken in de goede stand gebracht. Dit gebeurt door het wekelijks ‘ingipsen’ van het hele beentje (zie figuur 2).

Figuur 2. Gipsbehandeling

Aan het eind van deze periode is een kleine ingreep nodig: het doorhalen van de achillespees. Dat klinkt naar, maar gelukkig is het een eenvoudige en kleine poliklinische operatie onder plaatselijke verdoving. De ouders mogen daarbij bij hun kindje blijven. Aansluitend aan deze ingreep gaat het beentje weer in het gips, voor een periode van drie weken. Na deze drie weken is de achillespees weer op normale dikte en sterkte en is hij op de juiste lengte aangegroeid. Het gips wordt verwijderd en nieuw gips is niet meer nodig. De voet wordt verder met een brace behandeld (zie figuur 3), deze brace moet maximaal 4
maanden dag en nacht gedragen worden. Na deze 4 maanden dient deze brace tot het vierde levensjaar ’s nachts gedragen te worden. Het litteken dat overblijft na de Ponseti behandeling is een klein streepje ter grootte van een nietje achterop de hiel.

Operatieve behandeling

Voor de operatie
Anesthesie
Een klompvoetoperatie vindt plaats onder algehele narcose.Slechts in enkele gevallen (1%) is een operatieve behandeling noodzakelijk. Tijdens een uitgebreide klompvoetoperatie wordt de achillespees verlengd. Daarnaast worden andere te korte pezen verlengd en kunnen de te strakke gewrichtskapsels worden geopend. Dat zijn de gewrichtskapsels tussen het onderbeen, sprongbeen, hielbeen, scheepsbeentje en het kubusbeentje. Deze worden geopend zodat deze botten weer zonder spanning in de goede stand gaan staan.Als het kind een paar jaar loopt en de voet toch steeds naar binnen blijft trekken (6-8%) wordt een onderhuidse peesverplaatsing geadviseerd.

Hechtingen
De wond wordt gehecht met oplosbare hechtingen.

Na de operatie
Na een klompvoetoperatie verblijft het kind gemiddeld 2 tot 3 dagen in het ziekenhuis.

Complicaties
De meest voorkomende complicaties zijn:

1. Door het gips kunnen drukplekken op de huid ontstaan. Meestal is een aanpassing van het gips voldoende. Het uit zich bijvoorbeeld doordat het kind meer huilt, zich niet lekker voelt en als vastpakken van het behandelde beentje onaangenaam is. Soms moet de gipsbehandeling tijdelijk worden onderbroken voor herstel.
2. Het gips glijdt af, de tenen verdwijnen in het gips. Dan moet het gips verwijderd worden, anders is er een risico op drukplekken op de hiel en de wreef.
3. Er kan onvoldoende verbetering van de stand van de voet worden bereikt in de gipsperiode of door de achillespeesverlenging. Dit zijn uitzonderingen die ertoe leiden dat de behandeling langer en uitgebreider wordt.
4. Te veel correctie kwam vroeger frequent voor, als de operatie te uitgebreid was uitgevoerd. Dat ziet men tegenwoordig nog zelden.
5. Het spalkje wordt slecht verdragen. Als er geen andere problemen bij optreden is dit meestal protest van het kind. De ouders vinden het moeilijk om hun kind dit aan te doen en geven er aan toe. Toch is dit niet verstandig, liefdevol doorzetten is hier belangrijk.

Ondanks alle zorg die aan de operatie besteed wordt, kunnen er nadientoch complicaties optreden.

Nabehandeling

Spalk of orthese
Na de periode waarin de voet van uw kind in het gips gezeten heeft, is de voet vrijwel volledig normaal van vorm. Hij is stijf, maar krijgt geleidelijk de gelegenheid meer te gaan bewegen. Binnen een korte periode zijn de bewegingen weer vrijwel als normaal. Zonder nabehandeling zal de voet doorgaans de neiging hebben om weer terug te gaan naar een klompvoet gedurende de groei. Om dit te voorkomen moet een speciaal hulpmiddel, een spalk of orthese, worden gebruikt: een soort stang met schoentjes die de voet gecorrigeerd houdt. Bekende zijn bijvoorbeeld de Alfa-Flex brace of de Mitchell-Ponseti brace.

De eerste drie maanden na de operatie moet de spalk 23 uur per etmaal aan (1 uur af voor baden, verzorgen, verkleden, enzovoort). Daarna draagt het kind de spalk tot vierjarige leeftijd gedurende het slapen.Wordt de nabehandeling niet consequent uitgevoerd dan is er een groot risico op een matig resultaat.De spalk zorgt ervoor dat de voetjes ook na de behandeling, in de eerste jaren, in de juiste stand blijven groeien. De Ponseti methode vergt een nauwkeurige gipsbehandeling in een ziekenhuis waar ervaring en kennis van deze methode aanwezig is.