Reukstoornissen
Iedereen heeft wel eens een periode minder goed kunnen ruiken, meestal ten gevolge van een verkoudheid. Niet alleen het ruiken is minder, maar ook smaken eten en drinken niet zo. Vaak herstelt de reuk en daarmee de smaak vanzelf weer, nadat de verkoudheid is verdwenen. Helaas kan het reuk- en smaakvermogen ook langdurig of blijvend zijn aangetast.
Reuk speelt een belangrijke rol bij de herkenning van gevaar, zoals rook en gas. Verlies van reuk heeft een groot effect op de kwaliteit van het leven.
Het reukorgaan
Het reukzintuig bevindt zich boven in de neus.
Het reukepitheel is het weefsel dat verantwoordelijk is voor het waarnemen van reukstoffen. Het bedekt slechts een klein deel (5 cm2) van de binnenkant van de neus. Het reukepitheel wordt door de zogenaamde filia olfactoria verbonden met de bulbus olfactorius. Via de reukkernen wordt verbinding gemaakt met de reukcentra van de grote hersenen (temporale cortex), waar de reukperceptie plaatsvindt en het limbische systeem, die de geur koppelt aan een emotionele beleving. Het reukepitheel bestaat uit zenuwcellen (neuro-epitheliale cellen), steuncellen en slijmproducerende cellen. De zenuwcellen hebben een uitloper met meerdere haarvormige uitsteeksels, de cilia.
Deze cilia steken uit in de slijmlaag, die door de slijmproducerende cellen wordt geproduceerd. In de lucht zwevende geurstoffen kunnen de reukcilia alleen stimuleren als ze zijn opgelost in de slijmlaag en zijn gebonden aan speciale eiwitten, de zogenaamde Olfactory Binding Proteins (OBP’s).
De in de lucht circulerende reukstoffen komen door inademen in contact met het reukepitheel. Door uitademen komen geurstoffen uit voedsel en drank vanuit de mondholte via de neuskeelholte bij het reukorgaan.
Vrijwel alle geurstoffen, vooral in hogere concentratie, geven naast prikkeling van het reukzintuig ook prikkeling van de zogenaamde somatosensorische receptoren. Dit zijn vrije zenuwuiteinden van vooral de vijfde hersenzenuw die waarnemingen van prikkeling, zoals warm, koud, irriterend, scherp, in de luchtwegen registreren.