Klompvoet (pes equinovarus adductus, talipes equinovarus)

Wat is een klompvoet?
Klompvoeten (pes equinovarus of talipes equinovarus) zijn voeten die normaal ontwikkeld zijn, maar waarbij de stand van de voeten afwijkend is. De naam klompvoet is afgeleid van de Engelse term ‘club foot’. Een klompvoet lijkt op het blad van een golfclub. Het voetje van het kind staat naar binnen (zie figuur 1). Ongeveer de helft van de kinderen die geboren worden met klompvoetjes heeft maar één klompvoetje. Er worden ookkinderen geboren met twee klompvoetjes (bilateral talipes equinovarus).
De afwijking van een klompvoet begint al onder de knie, de ontwikkelde spieren en pezen zijn in het onderbeen anders dan wanneer er geen sprake is van een klompvoet. Daarnaast zijn de botten in de voet vaak veranderd van vorm. Vooral bij het sprongbeen wordt vaak een afwijking gezien.

figuur 1. Normaal voetje en klompvoetje

Wat zijn de oorzaken van een klompvoet?

De kans dat een kindje geboren wordt met een klompvoetje is iets groter dan 0,12%. De oorzaak van klompvoeten is vaak moeilijk aan te wijzen. Omgevingsfactoren en erfelijke factoren spelen een rol bij de ontwikkeling van klompvoeten. Zo hebben jongens meer kans op een klompvoet dan meisjes. Wanneer een jongetje met een klompvoet een broertje krijgt dan heeft dit broertje 2,5% kans op een klompvoetje. Wanneer een meisje een broertje krijgt dan heeft dit broertje 6,25% kans op een klompvoetje, als zij een zusje krijgt dan is de kans op een klompvoetje 2,5%.

Naast erfelijke factoren en omgevingsfactoren kunnen andere afwijkingen een oorzaak zijn van het ontstaan van klompvoetjes. Wanneer een kind meerdere afwijkingen in het lichaam heeft die bij elkaar horen dan spreekt men van een syndroom. Men ziet dan vaak dat een klompvoetje onderdeel is van het syndroom, hierdoor ziet de klompvoet er vaak anders uit dan bij een ‘normale’ klompvoet. Een klompvoetje dat onderdeel is van een syndroom is moeilijker te corrigeren dan een normale klompvoet.

Klachten en symptomen

In welke levensfase komt het voor?
Een klompvoet is een aangeboren afwijking en ontstaat al in de baarmoeder. Er worden ook kinderen geboren met een klompvoet die zich later toch ontwikkelt tot een normale voet. In deze gevallen is het klompvoetje vaak het gevolg van een beknelde houding in de baarmoeder en spreken we niet van een echte klompvoet.

Welke klachten en symptomen kan iemand hebben?
Een klompvoetje is geen ‘klomp’ aan het been, het voetje heeft een normale vorm en bevat gewoon alle botjes en tenen. Klompvoetjes zijn voetjes die naar beneden gericht zijn en naar binnen gedraaid. Deze stand van de voet is vast, dat wil zeggen dat kinderen de voet niet kunnen bewegen naar een normale stand. Dit komt doordat pezen en spieren verkort zijn en anders ontwikkeld zijn dan bij een normale voet.

Diagnose en onderzoek

Hoe en door wie wordt de diagnose gesteld?
Direct na de geboorte kan de orthopedisch chirurg klompvoetjes bij baby’s controleren. De orthopedisch chirurg zal een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Een voet met een afwijkende stand hoeft niet altijd te betekenen dat er sprake is van een klompvoetje. Een voetje kan ook een afwijkende stand hebben doordat het knel heeft gezeten in de baarmoeder.

Welke onderzoeken worden gedaan?

Direct na de geboorte voert de orthopedisch chirurg lichamelijk onderzoek uit. Wanneer een voetje met een afwijkende stand in een normale positie gebogen kan worden dan is er geen sprake van een klompvoet. Lukt dit niet dan is er sprake van een klompvoet. Een röntgenfoto kan niet uitwijzen of er sprake is van een klompvoet, omdat de voet bij baby’s nog voornamelijk uit kraakbeen bestaat. Dit is niet zichtbaar op röntgenfoto’s.Ouders waarvan het nog ongeboren kind op de echo klompvoeten lijkt te hebben, kunnen een oriënterend consult bij de orthopedisch chirurgkrijgen om alvast informatie te krijgen over het traject na de geboorte.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie over klompvoetjes naar de websites van:

Orthopedie.nl (speciaal gericht op kinderorthopedie):www.kinderorthopedie.nl

De Nederlandse Klompvoet Vereniging (NKV):www.klompvoet.nl