Dwang
Iedereen kent vaste gewoonten en routine handelingen. Zo controleren veel mensen het gas, licht en de sloten voordat ze naar bed gaanterwijl ze eigenlijk weten dat het gas en licht uit zijn en de deur op slot is. Zo‘n extra controle geeft een gevoel van veiligheid in een situatie die risico met zich mee zou kunnen brengen. Als het risico groter wordt, bijvoorbeeld bij vertrek voor een vakantie van drie weken, controleren veel mensen hun huis extra goed. Soms rijdt iemand zelfs nog een keer terug om te zien of het gas echt uit is en de deur op het nachtslot. Dit soort herhalingsgedrag is normaal. Wanneer mensen echter een groot deel van de dag bezig zijn met het controleren, wassen of herhalen van taken en de angst en onveilgheid hun leven gaat beheersen, dan spreken we van een dwangstoornis of obsessief compulsieve stoornis.
Dwanggedachten en dwanghandelingen
Dwangverschijnselen worden onderscheiden in dwanggedachten en dwanghandelingen
- Dwanggedachten zijn gedachten met vaak een magische, verboden of bedreigende inhoud. Die steeds opnieuw in uw gedachten komt zonder dat u dat wilt of kunt stoppen.
- Dwanggedachten komen vaak voor in combinatie met dwanghandelingen.
Dwanghandelingen staan meestal rechtstreeks in verband met dwanggedachten. De gedachte is bijvoorbeeld “Is het gas wel uit?”, de handeling is opstaan en controleren of de gaskraan dicht is.
Verschillende soorten dwanghandelingen
Magische dwanghandelingen
Controledwang
Bij controle dwang wordt steeds opnieuw op irrationele wijze gecontroleerd of de situatie veilig en in orde is ( gas uit, deur op slot). Ook kan het zijn dat alles op overdreven wijze ordelijk gerangschikt is en niet van plaats mag veranderen.
Schoonmaakdwang
Schoonmaakdwang gaat gepaard met angst voor besmetting (smetvrees). Op zichzelf zinvolle handelingen worden tot in de het extreme herhaald, bijvoorbeeld handen wassen, de was doen, het huis schoonmaken, waardoor ze hun nut verliezen.
Verzameldwang
De meeste dwangmatige mensen hebben moeite met dingen weggooien, maar sommigen hebben echt een verzameldwang waardoor ze alles wat ooit in huis hebben gehaald moeten bewaren. Dit geldt bijvoorbeeld voor oude kassabonnen, verpakkingsmateriaal, kleren, schoenen enkranten. Langzaam stapelen deze dingen zich op in huis en blijft er letterlijk steeds minder leefruimte over.
Koopdwang
Bijvoorbeeld allerlei zinloze dingen kopen omdat ze in de aanbieding zijn.
| Een voorbeeld:
Simon, een jonge theologiestudent, heeft als hij in de bijbel leest of in de kerk zit de hele tijd godslasterlijke gedachten zoals “God is gek, God is gemeen”. Hij zit hier erg mee, maar durft het met niemand uit zijn omgeving te bespreken.
Zijn dwanggedachten jagen hem angst aan en leiden hem bovendien af van zijn studie.
Simon moet steeds tien ingewikkelde gebeden opzeggen en even zo vaak diep knielen om zijn slechte gedachten tegenover God goed te maken. Als hij ’s avonds in bed dit soort gedachten heeft moet hij opstaan, een koude douche nemen en opnieuw zijn gebeden opzeggen.
|