Anand Bhawanie

Bestralingen bij kanker

Radiotherapeut-oncoloog Anand Bhawanie vernietigt het DNA van kankercellen met bestraling. Deze stralingen beschadigen het erfelijk materiaal van een cel, waardoor deze zich uiteindelijk niet meer kan delen en vernietigd wordt.

Quote Anand Bhawanie: 'Waar een chirurg niet bij kan, kunnen we wél vaak met onze bestralingen bij'

Welke manieren van bestralen zijn er?

“Je kunt iemand uitwendig en inwendig bestralen. Uitwendige, niet-radioactieve, bestraling wordt vooral gekozen als het te bestralen doelgebied groot is en omringd is door kritieke, gezonde structuren. Inwendige, radioactieve bestraling wordt meestal gekozen bij een klein doelgebied. Kenmerkend voor dit laatste type straling is dat in de tumor een hele hoge dosis straling komt en iets verder van de tumor de straling een stuk minder is. De kritieke, omliggende organen kunnen hierdoor beter gespaard worden. Het nadeel van inwendige bestraling is dat het een invasieve ingreep is, terwijl dit bij uitwendige bestraling niet het geval is.”

Wordt binnen MST veel onderzoek gedaan naar radiotherapie?

“Ja, we onderzoeken continu hoe we de bestralingen kunnen optimaliseren. Zo is de trend om patiënten in een zo kort mogelijke tijd te bestralen. Hierbij wordt dagelijks een hoge dosis straling toegediend, zonder dat de kritieke organen overbelast raken. Patiënten hoeven zo minder vaak naar het ziekenhuis te komen en de tumor kan zo snel mogelijk vernietigd worden. Bij lang niet alle vormen van kanker is dit mogelijk, maar inmiddels wel bij borstbestralingen en prostaatbestralingen. Vroeger moest een prostaat 37 keer worden bestraald, nu is 20 keer genoeg.

Hetzelfde geldt voor het bestralen van de borst; van 25 bestralingen zijn we naar 16 gegaan. Natuurlijk wordt er per patiënt gekeken of dit haalbaar is. De patiëntenzorg met onderzoek naar de kwaliteit van leven tijdens en na de bestraling staat ook hoog in het vaandel.”

Wat zijn de grootste ontwikkelingen op het gebied van radiotherapie?

“De voortschrijdende technische verfijning van apparatuur, grotere rekenkracht van nieuwere computers en betere inzichten in de biologie van tumoren, hebben ertoe geleid dat tegenwoordig de manier van bestralen veel innovatiever plaatsvindt. Zo kunnen we dagelijks de positie van de patiënt ten opzichte van de bestralingsbundels goed controleren en zo nodig bijstellen (‘Image Guided Radiotherapy’). Bewegende tumoren (bijvoorbeeld longtumoren als gevolg van de ademhaling) kunnen we ook volgen (‘4D-CT’), waardoor we doelgerichter kunnen bestralen binnen een bepaald interval in de ademhalingscyclus. In sommige instituten kunnen patiënten bestraald worden terwijl ze in een CT- of MRI-scan liggen. De allerlaatste technische innovatie in Nederland is de introductie van protonentherapie, waarbij met bouwstenen van een atoomkern (proton) de tumor bestraald kan worden met uitstekende sparing van de omringende gezonde weefsels.

Ook combinatiebehandelingen met chemotherapie, immunotherapie of warmtebehandelingen (hyperthermie) zijn tegenwoordig mogelijk om een nog effectievere stralingsdosis op de tumor te geven, bijvoorbeeld bij long-, keel- en baarmoederhalskanker. Met al deze ontwikkelingen bevinden we ons thans in een nieuwe tijd waarbij een radicale en zelfs curatieve behandeling van kanker middels bestraling mogelijk is.”

Wat kan iemand zelf doen om de kans op kanker te verkleinen?

“Naast dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen, is inmiddels duidelijk dat leefstijl zeker invloed heeft op het ontstaan van kanker. Het is heel belangrijk om niet te roken, geen of matig alcohol te gebruiken, voldoende te bewegen, een gezond lichaamsgewicht te hebben en gezond te eten. Ook is het belangrijk om de zonnebank te vermijden. Uit de laatste analyses bleek dat het gebruik van de zonnebank voor een toename van het aantal agressieve huidtumoren zorgde. Ondanks bovenstaande adviezen komt het helaas voor dat patiënten toch kanker ontwikkelen zonder dat daar een goede verklaring voor te vinden is.”

Wat is mooi aan het werk dat u doet?

“Dankzij de hedendaagse bestralingstechnieken kan aan patiënten die geen uitgezaaide ziekte hebben een radicale tot curatieve behandeling aangeboden worden. Daarnaast kan elke plek in het lichaam gericht bestraald worden, dus ook op plekken die operatief moeilijk bereikbaar zijn. Patiënten met uitgezaaide kanker kunnen palliatief bestraald worden; dit kan helpen tegen de pijn of zweren die ontstaan. Ik vind het mooi dat ik dit patiënten kan bieden, dat ik intensief contact heb met patiënten en dat mijn werk zo veelzijdig is met raakvlakken met longgeneeskunde, gynaecologie, urologie, neurologie, dermatologie en interne geneeskunde.”

Medische Publieksacademie Twente

Dit interview is gepubliceerd in het magazine dat is uitgebracht naar aanleiding van de Medische Publieksacademie Twente met thema ‘Kanker te lijf’. MST organiseert jaarlijks meerdere publieksacademies; gratis toegankelijke openbare bijeenkomsten. Specialisten informeren de bezoekers over de werking van steeds een ander deel van het lichaam.

Door deze kennis te delen bevorderen wij de gezondheid in de regio en laten wij u kennismaken met de wereld achter ons ziekenhuis en de zorg die hier geboden wordt. Iedereen met een gezonde interesse in de werking van het menselijk lichaam is welkom.

Waar bent u naar op zoek?